نقد ایده پیشرفت در فلسفه تاریخ از دیدگاه والتر بنیامین

thesis
abstract

در رساله ی حاضر به مثابه ی پژوهشی فلسفی و بنیادین، اساس اهتمام بر نشان دادن نسبت میان اندیشه ی والتر بنیامین و نقد اندیشه ی پیشرفت قرار دارد. نسبتی که در آن، «روشنگری در مقام اندیشه ی پیشرفت» و مفهوم پیشرفت به عنوان مفهومی اساسی در اندیشه ی روشنگری، انگاشته می شود. اما برای ایجاد شرایط امکان نشان دادن این نسبت و نشان دادن «نقد اندیشه ی پیشرفت در فلسفه ی تاریخ از دیدگاه والتر بنیامین»، با توجه به فقدان و ضعف پژوهشهای پیشین در ترسیم منظومه های مفهومی ـ تکوینی مشخص، در ارتباط با «اندیشه ی پیشرفت» و به تبع ان مفاهیم «زمان» و«اسطوره» و «تاریخ» و دگردیسیها و تطورات این مفاهیم؛ به بررسی تکوینی ـ تاریخیِ سلسلهای مشخص از مفاهیم بر اساس خوانش متون فلسفیِ کلاسیک و تدقیق مفاهیم پرداخته میشود. از جانبی بنیامین از ظرفیتهای تئولوژیک برای ساماندهیِ نقد خود بر مدرنیته یا روشنگری بهره میگیرد و از این روی این رساله کوشیده به پیروی از خود بنیامین موضوع را در ریشه های تاریخی آن جستجو کند. بعلاوه تبیین این مسائل این امکان را فراهم می آورد که بنیامین در بطن سنت تاریخی شناخته شود. اینچنین، مفاهیم «اسطوره»، «تاریخ»، «زمان» از «دوره ی یونان باستان» و سپس تحت «مبانی تئولوژیک فلسفه ی تاریخ»، با تشریح تغییر نگرش، در مفهوم «زمان» با ورود از دنیای یونانی به جهان اندیشه ی یهودی ـ مسیحی پی گرفته می شود. شکل گیری زمانِ تاریخی از زمان دورانی به زمان خطی، ترسیم شده و از زمان خطی به اندیشه ی پیشرفت توضیح داده می شود؛ و با بررسی گذار از «تئولوژی تاریخ» به «فلسفه ی تاریخ» و پرداختن به فیلسوفانِ فلسفه ی تاریخ، نگرش «تاریخ جهانی» تبیین میگردد. سپس بررسی منتقدان فلسفه ی تاریخ از جمله ویلهلم دیلتای و نیچه، به عنوان آباء فکری مکتب انتقادی، توان رفتن به سوی موضوع اصلی و در نهایت پی گرفتن موضوع در آراء بنیامین را میسر می کند و بر این بنیان است که سپس، «چگونگی و چرایی نقد اندیشه ی پیشرفت نزد والتر بنیامین» پردازش میشود. سه مولفه ی «زبان»، «تئولوژی» و «تاریخ» به عنوان بنمایه های اصلی تفکر بنیامین، در نظر گرفته شده و در ادامه ی پژوهش به واکاوی هر یک پرداخته می گردد. در این واکاوی با عطف به ایده ی پیشرفت، «تمثیل»، نقد «سیستم» با یک هسته ی مرکزی و طرح «منظومه»، «زمان اکنون» و لحظه ی «رخداد»ُ، حذف شدگان از تاریخ، «دیالکتیکِ در حال سکونِ»، «تئولوژی و ماتریالیسم»، «مفهوم تاریخ»، «تاریخ نگاری ماتریالیستی»، «پیوند میان تاریخ و زبان» و مفاهیم اساسی دیگر نزد بنیامین مورد مداقه قرار می گیرد. همچنین، «تزهایی در باب مفهوم تاریخ» بنیامین، به مثابه ی چکیده ای از تفکرات و اندیشه ی او در نظر گرفته شده، به تفصیل مورد بررسی و تفسیر قرار می گیرد. در مجموع، این رساله سعی درگام نهادن به جانب گشودگی سویه های پنهان در فرم نگرش تاریخی، پرداختن به بنیادهای مفاهیم رایج فلسفی ـ نظریِ مربوط به آن، مطرح کردن گرایشات و نگرشهای موجود در فلسفه ی تاریخ متکی بر اندیشه ی پیشرفت، نقد اندیشه ی پیشرفت در فلسفه ی تاریخ و واشکافی نقد ان از منظر والتر بنیامین، به عنوان گامی کوچک بوده است.

similar resources

نقد و بررسی برگزیدة مقالات والتر بنیامین

والتر بنیامین، فیلسوف و منتقد ادبی سرشناس آلمانی، مقالاتی به‌صورت جداگانه منتشر کرده است که در مجموعه‌ای به‌‌نام Illuminationen به‌معنای «روشن‌گری‌ها» گردآوری و به انگلیسی ترجمه شده است. در سال 1393 کتابی در فارسی با‌ نام برگزیدة مقالات والتر بنیامین توسط نشر علم منتشر شد که در آن پنج مقاله از بنیامین ترجمه شده است که به‌صورتی نارسا ادعا شده است که از همان مجموعة انگلیسی برگرفته شده‌اند. ما با ...

full text

والتر بنیامین و هنر بازتولیدپذیر

والتر بنیامین (1940-1892)فیلسوف، منتقد ادبی و فرهنگی آلمانی، در مقاله ی با عنوان "اثر هنری در عصر بازتولیدپذیری تکنیکی"تأثیر بسیاری بر رویکردهای مختلف به هنر داشت. مسئله ای  که بنیامین در این مقاله به آن م یپردازد به بحث گسترش تکنولوژی و زندگی ماشینی بازمی گرددکه به تبع آن ماهیت هنر هم در عصر حاضر دچار یک دگردیسی شده است. از نظر بنیامین، درک ودریافت مخاطب امروزی از هنر متحول شده و این امر با جا...

full text

روش‌شناسی مطالعه لحظه اکنون: منظومه و خاستگاه از دیدگاه والتر بنیامین- سناچاوشیان

       چکیده یکی از جنبه‌های تاریخ فرهنگی، بهره‌گیری از گذشته، به گونه‌ایست که بتواند لحظه حال[1] را تبیین کند. چنین مهمی‌ نه تنها میان گذشته و حال پیوند برقرار می‌کند؛ بلکه دیدگاه جامع‌تری نسبت به گنجینه فرهنگی و تجربه زیسته هر ملت به دست می‌دهد. این مقاله با مد نظر قرار دادن روش‌شناسی‌ای که والتر بنیامین در مطالعه «خاستگاه نمایش سوگناک آلمانی» پیش رو قرار می‌دهد؛ ظرفیت‌های معرفت‌شناختی و هست...

full text

فلسفۀ عرفان در ترازوی نقد تحلیل و نقد کتاب عرفان و فلسفه اثر والتر استیس

فلسفه تفکرِ عقلی روش‌مند و نظام‌مند دربارۀ هر موضوعی است. یکی از موضوعات مورد علاقۀ فیلسوفان در طول تاریخ، عرفان یا تجربۀ عرفانی بوده است. عرفا در فرهنگ‌ها و سنت‌های گوناگون مدعی راه‌یافتن به باطن عالم و اسرار هستی بوده‌اند. برخی عارفان یافته‌های خود در تجربه‌های عرفانی را بیان کرده، تصویر خود از جهان و انسان را عرضه داشته‌اند. اینجاست که فیلسوفان وارد معرکه می‌شوند و به کنجکاوی و کاوش در چیستی ...

full text

والتر بنیامین: اصالت زبان و نقش آن در نقد و نظریۀ ادبی هنری

والتر بنیامین هرچند منسوب به مکتب فرانکفورت است، اما هم در مبانی تفکر و هم در مواجهه با مارکسیسم و سبک تأملات و سلوک زندگی، پدیده ای است متفرّد. تأملات او دربارۀ زبان، ترجمه، تاریخ و... بر جریان های فلسفی، هنری، نقد و نظریه بسیار مؤثر بوده است. به-رغم نظر کسانی که تفکر او را فاقد انسجام و پیوستگی می دانند، دغدغۀ بنیادین بنیامین در نوشته هایش، تصویرِ «فقدان»، «فاصله» و «گمشدگی» به قصد راهیابی به «...

full text

تاریخ جهانی، خِرد، و ایده ی پیشرفت بنیادهای مردم شناسی کلاسیک در دستگاه فلسفه ی تاریخ هگلی

جستجوی منشأ و غایت واحد، بر اساس ایده ی «حقایق جاویدان و جهان شمول» و عطف به امر پیوسته و امر کلان در پنداره ی پیشرفت و ترقی بی وقفه ی بشریت در رسیدن به غایت ِمبتنی بر نیل به رستگاری، جریانی عظیم بود که در دستگاه فلسفه ی تاریخ هگلی به اوج  منطقی و دستگاه مند خود رسید. دستگاهی که جهان را به راستی درنوردید و به مثابه ی منادیِ تاریخ کلیِ غایت مدارِ جهانی، مردم شناسی کلاسیک و جامعه‎شناسی کلاسیک و فیلسو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023